Tarjomaan

رواقيگری به‌مثابۀ کنش سياسی

رواقی‌گری در سال‌های اخیر به‌طرز چشمگیری احیا شده و به فلسفۀ زندگی محبوبی تبدیل شده است. شاید حتی بتوان آن را واکنشِ غربی‌ها به بودیسم به شمار آورد که از قضا شباهت‌های زیادی هم به آن دارد. بااین‌حال رواقی‌گری موضوعِ انتقادات مختلفی نیز بوده است که بعضی موجه هستند و بعضی چندان موجه‌ نیستند. مهم‌تر از همه منتقدان مدرن رواقی‌گری ادعا می‌کنند که این فلسفه گوشه‌گیرانه است و از مایۀ کافی برای مشارکت سیاسی معنادار برخوردار نیست. اما آیا واقعاً این‌چنین است؟
 

کبوتربازی نوعی فلسفه‌ورزی است

کبوتربازی معمولاً با خریدن یک جفت کبوتر ارزان شروع می‌شود، اما خیلی زود کار به جایی می‌رسد که جایی برای هیچ چیز دیگری نمی‌ماند. اما مگر چه چیزی در پروازدادنِ دسته‌ای کبوتر و نگاه‌کردن به آن‌ها وجود دارد که اینچنین آدم‌ها را شیفتۀ خود می‌کند؟ دیکنز جایی گفته است کبوتربازان، که عمدتاً از اقشار فرودست و حاشیه‌نشین جامعه‌اند، وقتی به کبوترهایشان نگاه می‌کنند، خودشان را می‌بینند که دارند پرواز می‌کنند و از شرایط بد زندگی‌شان دور می‌شوند. آیا کبوتربازی نوعی از امیدواری نیست؟
 

چرا کرۀ جنوبی پایتخت جراحی پلاستیک دنیاست؟

در هر نوع مدگرایی‌ای دو گرایش متضاد وجود دارد: فردگرایی و جمع‌گرایی. از سویی مطابق مد عمل می‌کنیم تا خودمان را از دیگران متمایز کنیم و از سوی دیگر، با پیروی از مد خودمان را شبیهِ دیگران می‌کنیم. رواج عجیب و غریب جراحی پلاستیک در کرۀ جنوبی بیشتر متأثر از گرایش جمع‌گرایانۀ مد است. باید جراحی پلاستیک کنید، چون همه می‌کنند. با این منطق، صنعتِ زیبایی در کرۀ جنوبی به مرزهای جنون‌آوری رسیده است.
 

بچه‌ها زلزله‌اند. زلزله را می‌شود پیش‌بینی یا تربیت کرد؟

اگر بچه دارید، حتماً چنین موقعیت‌هایی را تجربه کرده‌اید: با کلی شوق و ذوق، برنامۀ سفر می‌چینید، یا برای جشن تولد بچه‌تان وقت می‌گذارید، اما آن روز بچه‌تان از دندۀ چپ بلند می‌شود. آنقدر نق می‌زند و گریه می‌کند که هزار بار آرزو می‌کنید کاش نیامده‌ بودید سفر، یا آنقدر توی جشن تولد بداخلاقی می‌کند که کلافه می‌شوید. اما چرا هیچ‌کس از این بخش‌های فرزندپروری حرف نمی‌زند؟ از وقت‌هایی که بچه‌ها از الگوهای شیک و اینستاگرامیِ تربیت بیرون می‌زنند؟
 

اگر سوگ‌هايمان به پايان نرسد چه؟

فروید عزاداری را فرایندی می‌داند که منجر به انفکاک سوگواران از کسی می‌شود که از دنیا رفته است. از نظر او، سوگ نوعی خاتمه است. اما پائولین باس، جامعه‌شناسی که چهل سال است دربارۀ سوگ کار می‌کند، معتقد است این مفهوم‌پردازی از سوگ گمراه‌کننده است، چون در موارد بسیاری سوگ هیچگاه به خاتمه نمی‌رسد و سال‌های سال باقی می‌ماند. کتاب جدید او، افسانۀ خاتمه، تلاشی برای توضیح‌دادن این نظریه در شرایط امروزی جهان است.
 

پشت صحنۀ جايزۀ بوکر: آيا رقابتی جنجالی می‌تواند ادبيات را نجات دهد؟

در زمانه‌ای که جایگاه فرهنگی رمان متزلزل شده و هم‌زمان صورت‌های دیگرِ سرگرمی، مهیب‌تر از همیشه، قد علم کرده‌اند، جایزۀ بوکر نقش مهمی در حیات ادبی پیدا کرده است. بوکر نیرویی انرژی‌بخش و مهم در صنعت نشر شده است که انبوه خوانندگان را با کتاب‌هایی آشنا می‌کند که به‌خودیِ‌خود بعید است بتوانند در بازار خودی نشان دهند. گبی وود، مدیر جایزۀ بوکر، می‌گوید این روزها بردنِ این جایزه به نوعی «تاج‌گذاری» تبدیل شده است که زندگی برنده را کاملاً دگرگون می‌کند.
 

بازسازی نمی‌خواستم، طلاق می‌خواستم

چه می‌شود که زنی با سه بچۀ کوچک، تصمیم می‌گیرد از شوهری که دوستش دارد جدا شود؟ هر زندگی داستانی بیرونی دارد که دیگران می‌توانند ببینند. خانواده‌ای معمولی بدون مشکلاتی لاینحل. اما درون آدم‌ها چه؟ اگر آنجا چیزها سر جای خودشان نباشند چه می‌شود؟ آنر جونز، در این جستار از این درون حرف می‌زند. از وضعیتی نادیدنی که به نقطه‌ای می‌رسد که تصمیم می‌گیرد همه‌ چیز را خراب کند و دوباره بسازد.
 

همه چیز عالی است، فقط کمی بهترش کنید

استیون پینکر روان‌شناسی است که به‌خاطر کتاب‌های پرفروش خوش‌بینانه دربارۀ وضعیت جهان و پیشرفت انسان به شهرت رسیده است. پینکر می‌گوید اوضاع از همیشه بهتر است. خشونت در طول تاریخ بشر کاهش یافته و وضع بشر به‌لحاظ سلامتی، ثروت و آزادی به‌نحو چشمگیری بهبود پیدا کرده است. منتقدان پینکر می‌گویند چنین موضعی او را به برجسته‌ترین مدافع وضع موجود در جهان بدل کرده و تجویزش برای جهانیان می‌تواند خیره‌سرانه به نظر برسد: دقیقاً به همان روالی که تابه‌حال بدان مشغول بودیم ادامه دهیم، فقط کمی بهترش کنیم. پینکر چطور به یکی از جنجالی‌ترین اندیشمندان جهان بدل شد؟
 

در ستايش امکان

آلبرت هِرشمن در سال ۱۹۵۲، برای مأموریتی از طرف بانک جهانی به کلمبیا رفت تا، در اجرای سیاست‌های توسعه، به این کشور کمک کند. کتاب راهبرد توسعۀ اقتصادی، شرح این تجربه بود. این کتاب فوراً به یکی از مهم‌ترین آثار در حوزۀ اقتصاد توسعه تبدیل شد و هرشمن را به‌عنوان پیشگام این رشته به شهرت رساند.میکله آلاچویچ، استاد تاریخ اقتصاد، که به‌تازگی کتاب زندگی‌نامۀ فکری آلبرت اُ. هرشمن را منتشر کرده است، از نقش بی‌بدیل هرشمن در پیشرفت اقتصاد توسعه می‌گوید و این که اندیشه‌های او چه فایده‌ای برای امروزمان دارد.
 

الماس‌‏ها را به موهایت بزن

آنتوان چخوف در جایی می‏‌گوید تحقیرشدن بدترین بلایی است که زندگی می‏‌تواند بر سر انسان بیاورد. هیچ‏‌چیز، هیچ‏‌چیز، هیچ‏‌چیزِ دیگر در دنیا به اندازۀ تحقیرشدنِ آشکار نمی‌‏تواند روح انسان را ویران کند. هر درد و رنج دیگری را می‏‌شود تحمل کرد یا از سر گذراند، ولی تحقیرشدن را نمی‏‌شود. خاطرۀ تحقیرشدن همیشه در ذهن، قلب، رگ‏‌ها و شریان‏‌ها باقی می‏‌ماند. ویویان گورنیک نویسندۀ تحسین‌شدۀ آمریکایی در این یادداشت با گشت‌و‌گذاری بین ادبیات و تجربیات شخصی‌اش دربارۀ تحقیر می‌گوید.